جواب معرکه
توضیح و معنی درس سوم: آزادی فارسی دوازدهم
** نالة مرغ اسیر، این همه بهر وطن است / مسلک مرغ گرفتار قفس همچو من است
ناله: استعاره از شعر مرغ اسیر: استعاره از شاعر مسلک مرغ همچو من است: تشبیه
بهر: برای مسلک: روش، طریق مرغ، گرفتار، قفس: مراعات نظیر واجآرایی: صامت « -ِ »
معنی بیت: تمام فریاد من که مانند پرتدهای اسیر هستم، برای وطن است و روش پرندة گرفتار قفس، مانند من است.
مفهوم: آزادگیخواهی
** همت از باد سحر میطلبم گر ببرد / خبر از من به رفیقی که به طرف چمن است
همت: اراده، قصد، خواست باد سحر: یا باد صبا، در ادبیات فارسی، نماد پیامرسانی است
طرف: کناره، کنار جمن: مجاز از باغ و بوستان به طرف چمن بودن: کنایه از آزاد بودن
خبر بردنِ باد سحر: تشخیص واجآرایی: صامت «ر»
معنی بیت: از باد سحر میخواهم که اگر ممکن باشد، خبری از من برای دوستی که آزاد است ببرد.
مفهوم بیت: در بند بودنِ آزادیخواهان
** فکری ای هموطنان در رهِ آزادی خویش / بنمایید که هر کس نکند، مثل من است
فکر کردن: کنایه از چارهجویی کردن هرکی فکری نکند مثل من است: تشبیه
معنی بیت: ای هموطنان! برای رسیدن به آزادی خود، چارهای پیدا کنید زیرا هرکس این کار را نکند مانند من گرفتار خواهد شد.
مفهوم بیت: دعوت به مبارزه برای آزادی
** خانهای کاو شود از دست اجانب آباد / ز اشک ویران کنش آن خانه که بیتالحزن است
خانه: استعاره از کشور دست: مجازاً قدرت و توان اجانب: جمعِ اجنبی، بیگانگان
بیتالحزن: خانة غم، ماتمکده ویران کردن از اشک: اغراق در شدت ناراحتی
ضمیر « َش» در «ویران کُنَش»، مفعول است، یعنی آن را ویران کن. آباد، ویران: تضاد
معنی بیت: برای کشوری که به دست بیگانگان آباد شود، آنقدر اشک بریز تا نابود گردد؛ زیرا آنجا، خانة غم (ماتمکده) است.
مفهوم بیت: مبارزه با سلطة بیگانگان
** جامهای کاو نشود غرقه به خون بهر وطن / بِدَر آن جامه که ننگ تن و کم از وطن است
کاو: که او بِدَر: پاره کن «او» به جامه اشاره دارد غرقه: غرق شده
ننگ: بدنامی، بیآبرویی جامه، بدر، تن و کفن: مراعات نظیر واجآرایی: صامت «ن»
معنی بیت: لباسی را که در راه وطن، غرق در خون نشود، پاره کن؛ زیرا آن لباس، باعث بدنامی تن است و از کفن هم کمارزشتر است.
مفهوم بیت: جانفشانی در راه وطن
** آن کسی را که در این مُلک، سلیمان کردیم / ملت امروز یقین کرد که او اهرمن است
مُلک: سرزمین اهرمن: اهریمن، شیطان، دیو
معنی بیت: آن کسی را که در این سرزمین، پادشاه قرار دادیم؛ امروز مردم یقین دارند که شیطان است.
مفهوم بیت: اشاره به بیدادگری محمدعلی شاه قاجار